ºÄ£õ «Ä¢ ¯Ä¸ôÒ¸ú
¦ÀüÈ þÂü¨¸Â¢Âø «È¢»÷, ÀȨÅ¢Âø ÅøÖ¿÷ ÁüÚõ ÀõÀ¡ö þÂü¨¸
ÅÃÄ¡üÚì ¸Æ¸ò¾¢ý (Bombay Natural History Society) ÒÃÅÄá¸
(patron) Å¢Çí¸¢ÂÅ÷. ÀȨŸǢý Å¡ú쨸¨Âô ÀüÈ¢Ôõ, ÀÆì¸
ÅÆì¸í¸û ÌÈ¢òÐõ «Å÷ ¦ÅǢ¢𼠸ðΨøÙõ, áø¸Ùõ ¯Ä¸ô Ò¸ú
Å¡öó¾¨Å.
ºÄ£õ «Ä¢ ÀȨŸǢý ¿ñÀá¸×õ, À¡Ð¸¡ÅÄá¸×õ Å¢Çí¸¢Â§¾¡Î
ÁðÎÁýÈ¢, þÂü¨¸ô À¡Ð¸¡ôÀ¢Öõ ¦ÀÕõ ¿¡ð¼õ ¦¸¡ñ¼Å÷; ÀȨŸǢý ¿øÅ¡ú×õ,
À¡Ð¸¡ôÒõ, þÂü¨¸ô À¡Ð¸¡ô§À¡Î À¢ýÉ¢ôÀ¢¨½ó¾¨Å ±ýÈ ¸Õò¾¢ø
«¨ºÂ¡¾ ¿õÀ¢ì¨¸ ¦¸¡ñÊÕó¾¡÷.
ºÄ£õ «Ä¢Â¢ý ÓØô¦ÀÂ÷ ºÄ£õ ¦Á¡öƒ¤¾£ý «ôÐø «Ä¢ ±ýÀ¾¡Ìõ.
"þó¾¢Â,
À¡¸¢Š¾¡ý ¿¡ðÎô ÀȨŸǢý ¨¸§ÂÎ (Handbook of the Birds of
India and Pakistan)" ÁüÚõ ¾ÉÐ Å¡ú쨸 ÅÃÄ¡üÚ áÄ¡É “º¢ðÎìÌÕŢ¢ý
Å£ú (The Fall of Sparrow)” ¬¸¢Â áø¸¨Ç þÂüȢ À¢ýÉ÷ ºÄ£õ
«Ä¢ ±ýÈ ¦ÀÂâø ¯Ä¸ôÒ¸ú ¦ÀüÈ¡÷.
1876 ¬õ ¬ñÎ ¿ÅõÀ÷ ¾¢í¸û 12 ¬õ ¿¡û ÀõÀ¡ö Á¡¿¢Äò¾¢ø §¸òÅ¡Ê (Khethwadi)
±ýÈ °Ã¢ø ºÄ£õ «Ä¢ À¢Èó¾¡÷. ¸øæâô ÀÊô¨À §Áü¦¸¡ñ¼§À¡¾¢Öõ
Àð¼õ ²Ðõ ¦ÀÈÅ¢ø¨Ä. ¾ý ¾¨ÁÂÛìÌ ¯¾×õ ¦À¡ÕðÎ þ¨¼Â¢ø À÷Á¡ ¦ºýÚÅ¢ð¼¡÷.
«íÌ ¦ºýÈ À¢ý ¾¨ÁÂÛìÌ ¯¾×Ũ¾Å¢¼ô ÀȨŸ¨Çì ¸ÅÉ¢ôÀ¾¢§Ä§Â ¦ÀÕõ
¸ÅÉõ ¦ºÖò¾¢É¡÷. À¢ýÉ÷ 1920þø Á£ñÎõ ºÄ£õ «Ä¢ ÀõÀ¡ö ¾¢ÕõÀ¢É¡÷.
ÀȨŸû Á£Ð ºÄ£õ «Ä¢Â¢ý ¬÷Åõ ¾¢ÕõÀ¢Â¾üÌ, «ÅÃÐ þǨÁ¢ø
¿¨¼¦ÀüÈ ´Õ º¢Ú ¿¢¸ú§Â ¸¡Ã½õ. þÇõ ž¢ø «Å÷ ´Õ º¢ýÉﺢÚ
º¢ðÎìÌÕÅ¢¨Â ͼ, «Ð þÈóРţúó¾Ð; þÈóЧÀ¡É «ìÌÕŢ¢ý ¸Øò¾¢ø
¾¢ð¼¡¸ Áïºû ¿¢Èì ¸¨È ÀÊó¾¢ÕôÀ¨¾ì ¸ñ¼¡÷ ºÄ£õ «Ä¢. þ¾ü¸¡É
¸¡Ã½ò¨¾ò ¾ý º¢üÈôÀ¡Å¢¼õ §¸ð¸, «Å§Ã¡ «ô§À¡Ð ÀõÀ¡ö þÂü¨¸
ÅÃÄ¡üÚì ¸Æ¸ò¾¢ý ¦¸ªÃÅî ¦ºÂÄḠþÕó¾ ¼Àûä.±Š.Á¢øÄ÷ð (W S
Millard) ±ýÀÅâ¼õ ºÄ£õ «Ä¢¨Â «È¢Ó¸ôÀÎò¾¢É¡÷. Á¢øÄ÷Êý
¯¾Å¢Ô¼ý ÀȨŸ¨Ç ±ùÅ¡Ú «È¢óЦ¸¡ûÅÐ, ±ôÀÊô À¡Ð¸¡ôÀÐ §À¡ýÈ Å¢ÅÃí¸¨Ç
ºÄ£õ «Ä¢ ¦¾Ã¢óЦ¸¡ûÇ ÓÊó¾Ð.
À÷Á¡Å¢Ä¢ÕóÐ ¾¢ÕõÀ¢Â×¼ý ºÄ£õ «Ä¢ìÌ Å¢Äí¸¢Âø ШÈ¢ø ÀÊìÌõ
Å¡öôÒ ¸¢¨¼ò¾Ð; þì¸øÅ¢ ¦ÀüȾý ¸¡Ã½Á¡¸ ÀõÀ¡ö §¾º¢Â ÅÃÄ¡üÚì
¸Æ¸ «Õí¸¡ðº¢Â¸ò¾¢ø, «ÅÕìÌ ÅÆ¢¸¡ðÊ (guide) §Å¨Ä ¸¢¨¼ò¾Ð.
²ü¸É§Å ÀȨŸǢý Å¡ú쨸 ӨȢø ¿¡ð¼õ ¦¸¡ñÊÕó¾ ºÄ£õ «Ä¢ìÌ
þù§Å¨Ä ¦Áý§ÁÖõ «òШÈ¢ø ¬÷Åò¨¾ °ðÊÂÐ. ÀȨÅ¢ÂÄ¢ø ¾ý «È¢¨Å
§ÁÖõ ÅÇ÷òÐ즸¡ûÇ ºÄ£õ «Ä¢ ¦ƒ÷ÁÉ¢ ¦ºýÚ «íÌ ¼¡ì¼÷ þ÷Å¢ý
ŠðáŠÁý (Dr Irwin Strassman) ±ýÀÅâ¼õ À¢üº¢ ¦ÀüÈ¡÷. À¢üº¢
ÓÊóÐ þó¾¢Â¡ ¾¢ÕõÀ¢Â×¼ý, ¾ý Å¡úì¨¸î ¦ºÄ×ìÌô §À¡¾¢Â ÅÕÁ¡ÉÁ¢ýÈ¢
ºÄ£õ «Ä¢ Å¡¼ §¿÷ó¾Ð. «Å÷ ²ü¸É§Å À¡÷òÐÅó¾ ÅÆ¢¸¡ðÊ §Å¨ÄÔõ À½
¦¿Õì¸Ê ¸¡Ã½Á¡¸ ¿¢ÃôÀôÀ¼Å¢ø¨Ä.
¾¢ÕÁ½Á¡¸¢ ÌÎõÀ Å¡ú쨸¨Â §Áü¦¸¡ñ¼ ºÄ£õ «Ä¢ §Å¨Ä¢ýÈ¢ Å¡ÊÉ¡÷;
¬É¡ø «ÅÃÐ Á¨ÉÅ¢ À½¢Â¢ø þÕó¾¨Á¡ø ÅÚ¨Áò ÐýÀõ ¦ÀÕÁÇ×ìÌ «Å¨Ãò
¾¡ì¸Å¢ø¨Ä. §Å¨Ä¢ýÈ¢ þÕó¾ ¿¡ð¸Ç¢ø ºÄ£õ «Ä¢ ¾ÉРţðÎò§¾¡ð¼ò¾¢Ä¢Õó¾
ÁÃò¾Ê¢ø ¯ð¸¡÷óЦ¸¡ñÎ ÀȨŸ¨Ç §¿¡ð¼õ Å¢ÎÅÐ ÅÆì¸õ; «í¸¢Õó¾
à츽¡íÌÕŢ¢ý Å¡ú쨸 ӨȨÂì Ü÷óÐ ¸ÅÉ¢òÐ, «¨¾ôÀüȢ ±øÄ¡ Å¢ÅÃí¸¨ÇÔõ
ÌÈ¢òÐ즸¡ñ¼¡÷. 1930 ¬õ ¬ñÎ ¾¡ý ¾¢ÃðÊ ÌÈ¢ôÒ¸¨Ç즸¡ñÎ,
à츽¡íÌÕŢ¢ý ÀÆì¸ ÅÆì¸í¸û, Å¡ú쨸 Өȸû ¬¸¢Â¨Å ÀüȢ ¬ö×ì¸ðΨÃ
´ý¨È ¦ÅǢ¢ð¼¡÷; þÐ Ó¨ÉÅ÷ Àð¼ò¾¢ü¸¡É µ÷ ¬ö§ÅÎ §À¡Ä Å¢Çí¸¢ÂÐ.
þì¸ðΨÃ, ÀȨÅ¢ÂÄ¢ø ºÄ£õ «Ä¢ìÌô ¦ÀÕõÒ¸¨ÆÔõ, ¦À¨ÃÔõ
®ðÊò¾ó¾Ð. þ¾ý À¢ýÉ÷ ÀȨŸ¨ÇôÀüȢ ¬ö× §Áü¦¸¡ûÇ Àø§ÅÚ À̾¢¸ÙìÌõ
¦¾¡¼÷óÐ ÍüÚôÀ½õ §Áü¦¸¡ûŧ¾ «ÅÃÐ À½¢Â¡¸ þÕó¾Ð. ÀȨŸ¨ÇôÀüÈ¢
ÁüÈÅ÷ ÜÚŨ¾ «ùÅ¡§È ²üÚ즸¡ûÇ¡Áø, «ÅüÈ¢ý ´ù¦Å¡Õ ¦ºÂ¨ÄÔõ
Ü÷óÐ ¸ÅÉ¢òÐ, ¬ö× ¦ºöÐ À¢ýɧà ¾Ì¾¢Â¡É ÓÊ×ìÌ ÅÕÅÐ ºÄ£õ «Ä¢Â¢ý
ÅÆì¸õ. þò¾¨¸Â º¢Èó¾ ¬ö× Ó¨È¸¨Ç §Áü¦¸¡ñÎ ºÄ£õ «Ä¢ ¾ÉÐ Ò¸ú ¦ÀüÈ
“þó¾¢Âô ÀȨŸ¨Çô ÀüȢ áø (The Book on Indian Birds)”
±ýÀ¾¨É þÂüÈ¢ ¦ÅǢ¢ð¼¡÷.
ºÄ£õ «Ä¢Â¢ý ¯Ä¸§Á þó¾¢Â ¿¡ðÎô ÀȨŸ§Ç¡Î À¢ýÉ¢ô À¢¨½ó¾¾¡¸ Å¢Çí¸¢ÂÐ;
þ󿢨Ä¢ø «Å÷ ¯Ä¸ôÒ¸ú Å¡öó¾ ÀȨÅ¢Âø «È¢»Ã¡É ±Š.¾¢øÄ¡ý âô§Ç
(S.Dillon Ripley) ±ýÀÅÕ¼ý ¦¾¡¼÷Ò ²üÀÎò¾¢ì¦¸¡ñ¼¡÷. «ô§À¡Ð
þó¾¢Âò Ш½ì¸ñ¼òÐô ÀȨŸ¨ÇôÀüÈ¢ 10 ¦¾¡Ì¾¢¸¨Ç즸¡ñ¼ ¦¾¡ÌôÒ
áø ´ý¨Èô ÀÊì¸ §¿÷ó¾Ð; þò¦¾¡ÌôÀ¢ø ÀȨŸ¨Çô ÀüȢ Àø§ÅÚ Å¢ÅÃí¸Ùõ,
«¾¡ÅÐ «ÅüÈ¢ý §¾¡üÈõ, ¯½×ô ÀÆì¸ÅÆì¸õ, þÉô¦ÀÕì¸ Ó¨È, þ¼õ ¦ÀÂ÷óÐ
¦ºøÖ¾ø §À¡ýÈ Àø§ÅÚ ¦ºö¾¢¸Ùõ «¼í¸¢Â¢Õó¾É.
ÀȨŸ¨Çô ÀüÈ¢ «È¢óЦ¸¡ûŨ¾ ¾ÉÐ ¦À¡ØЧÀ¡ì¸¡¸ ÁðÎÁýÈ¢,
Å¡ú쨸ô À½¢Â¡¸§Å ºÄ£õ «Ä¢ §Áü¦¸¡ñÊÕó¾¡÷. Áì¸û «Å¨Ã,
“ÀȨŸ¨Çô ÀüȢ ¿¼Á¡Îõ ¸¨Äì¸ÇﺢÂõ” ±ý§È «¨Æò¾É÷. ²Èį̀ÈÂ
65 ¬ñθû þ¨¼Å¢¼¡Ð Àø§ÅÚ þ¼í¸ÙìÌõ À½õ ¦ºöÐ, ¾¡ý Å¢ÕôÀò§¾¡Î
²üÚ즸¡ñ¼ À½¢Â¢ø ¦ÀÕõ º¡¾¨É¸¨Çô ÒÃ¢ó¾ ºÄ£õ «Ä¢ìÌ «ôÀð¼õ Á¢¸×õ
¦À¡Õò¾§Á.
«ÅÃÐ À½¢ì¸¡¸, ÀýÉ¡ðÎ ¿¢ÚÅÉõ ´ýÚ å.5 Äðºõ ÀÃ¢Í ¦¸¡ÎòÐô
À¡Ã¡ðÊÂÐ; þó¾¢Â «ÃÍ ‘ÀòÁ â„ñ’ Å¢ÕÐ ¦¸¡ÎòÐ Á¸¢úó¾Ð. ÀȨŸǢý
Å¡ú쨸 Өȸ¨Ç ¬ö× ¦ºöž¢§Ä§Â Á¸¢ú¨¼ó¾ ºÄ£õ «Ä¢ 1987 ¬õ
¬ñÎ ƒ¥ý ¾¢í¸û 20 ¬õ ¿¡û þÂü¨¸Â¢ý ÜðÎìÌû ѨÆóРŢð¼¡÷.
ÀȨÅ¢Âø ШÈ¢ø «ÅÃÐ «Âá¾ ¯¨ÆôÒõ, ¾Çá¾ °ì¸Óõ, ÅÕí¸¡Ä ¬öÅ¡Ç÷¸ÙìÌô
ÒÐò ¦¾õ¨ÀÔõ, ¬÷Åò¨¾Ôõ °ðÎõ ±ýÀ¾¢ø ³ÂÁ¢ø¨Ä.
|